Progi darowizny zwolnionej od podatku w 2025 / 2026 - ile wynoszą podatek, limity, progi

W tym artykule przyjrzymy się zasadom opodatkowania darowizn w latach 2025 i 2026, skupiając się na progach podatkowych i limitach kwot, które są wolne od podatku od darowizny. Wyjaśnimy, jak prawidłowo zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego, aby uniknąć problemów z prawem i skorzystać z dostępnych zwolnień podatkowych. Szczegółowo omówimy różne grupy podatkowe i odpowiadające im kwoty wolne od podatku, a także przedstawimy przykłady obliczeń podatku od darowizny.

Wprowadzenie do podatku od darowizny. Czym jest darowizna?

Darowizna to umowa, na mocy której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Innymi słowy, jest to przekazanie wartości rzeczy i praw majątkowych bez oczekiwania jakiegokolwiek ekwiwalentu w zamian.

W kontekście podatkowym darowizna podlega ustawie o podatku od spadków i darowizn. Ważne jest, aby pamiętać, że samo obdarowanie kogoś nie zawsze oznacza konieczność zapłaty podatku. Istnieją bowiem pewne limity i zwolnienia, które pozwalają uniknąć podatku od darowizny, jeśli wartość darowizny nie przekracza kwoty wolnej od podatku, ustalonej dla danej grupy podatkowej.

Rodzaje darowizn

Darowizny mogą przyjmować różne formy. Najczęściej spotykane są darowizny pieniężne, czyli przekazanie określonej kwoty pieniędzy. Inne rodzaje to darowizny rzeczowe, takie jak przekazanie samochodu, nieruchomości, biżuterii, czy też darowizny praw majątkowych, np. udziałów w spółce.

Każdy z tych rodzajów darowizn, jeśli przekracza kwoty wolne od podatku, musi być zgłoszony do urzędu skarbowego. W zależności od przedmiotu darowizny przepisy mogą wymagać szczególnej formy dokumentacji. Umowy darowizny nieruchomości wymagają formy aktu notarialnego.

Jeżeli wartość darowizny przekracza limit kwoty wolnej i nie dotyczy najbliższej rodziny korzystającej ze zwolnienia (grupa „zero”) – konieczne jest złożenie zeznania podatkowego SD-3 w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Formularz SD-Z2 składa wyłącznie najbliższa rodzina (tzw. grupa zerowa), która korzysta z pełnego zwolnienia pod warunkiem zgłoszenia darowizny w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego i udokumentowania jej przekazania (w przypadku pieniędzy).

Termin zgłoszenia biegnie od momentu powstania obowiązku podatkowego, czyli najczęściej od otrzymania darowizny, która spowoduje przekroczenie limitu kwoty wolnej (licząc sumarycznie wartość darowizn od tej samej osoby w roku nabycia i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok).

Znaczenie zgłaszania darowizn do urzędu skarbowego

Zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego jest kluczowe, aby uniknąć potencjalnych problemów prawnych i finansowych. Obowiązek ten wynika z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jeśli wartość darowizny (lub suma darowizn z ostatnich 5 lat) przekracza kwotę wolną od podatku dla danej grupy podatkowej, należy ją zgłosić formularzem SD-3 w ciągu miesiąca. W przypadku najbliższej rodziny, aby skorzystać z całkowitego zwolnienia (grupa zerowa), składa się SD-Z2 w terminie 6 miesięcy.

Niedopełnienie tych obowiązków może skutkować sankcjami, w tym koniecznością zapłaty podatku wraz z odsetkami, a nawet sankcyjną stawką podatku. Zgłoszenie darowizny chroni obdarowanego w przypadku kontroli podatkowej – brak zgłoszenia może wzbudzić podejrzenia urzędu skarbowego co do pochodzenia środków.

Darowizny przekazane na rzecz fundacji, stowarzyszeń lub organizacji pożytku publicznego (OPP) co do zasady podlegają ustawie, jednak są zwolnione z podatku, jeśli zostaną przeznaczone na cele statutowe określone w przepisach (np. naukowych, oświatowych, kulturalnych, ochrony zdrowia). Zwolnienie to wynika z art. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ile wynosi podatek od darowizny?

Wysokość podatku od darowizny zależy od dwóch elementów:

• wartości darowizny,
• grupy podatkowej, do której należy osoba obdarowana.

Podatek oblicza się od nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku, gdy darowizna nie przekracza limitu, podatek wynosi 0 zł. Dla darowizn przekraczających limit:

• grupa zerowa (najbliższa rodzina) – pełne zwolnienie po zgłoszeniu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy, 
• grupa I, II i III: podatek płaci się od nadwyżki, składając SD-3 (termin: 1 miesiąc od dnia powstania obowiązku podatkowego), stawka może wynieść nawet 20%, ale dopiero po przekroczeniu wysokich progów. W praktyce podatek najczęściej dotyczy jedynie części przekraczającej limit, nie całej darowizny.

Kwota wolna od podatku od darowizny w 2026 roku

Kwota wolna od podatku od darowizny za rok 2025 zależy od grupy podatkowej, do której należy obdarowany. W przypadku najbliższej rodziny, tzw. zerowej grupy podatkowej, możliwe jest skorzystanie z całkowitego zwolnienia z podatku, pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w odpowiednim terminie.

Dla pozostałych grup podatkowych limity  wynoszą (stan na rok rozliczeniowy 2025, składany w 2026):

• I grupa podatkowa: 36 120 zł
• II grupa podatkowa: 27 090 zł
• III grupa podatkowa: 5 733 zł 

Jeśli kwota darowizny przekracza kwotę wolną od podatku, konieczne jest zapłacenie podatku od nadwyżki. Warto zatem planować darowizny z uwzględnieniem progów podatkowych i obowiązujących zwolnień, aby uniknąć zbędnych obciążeń i zachować pełną zgodność z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Grupy podatkowe i ich znaczenie

Podział na grupy podatkowe ma fundamentalne znaczenie przy obliczaniu podatku od darowizny. Do każdej grupy przypisana jest inna kwota wolna od podatku, co bezpośrednio wpływa na wysokość podatku do zapłaty.

• Do pierwszej grupy podatkowej zaliczamy m.in. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
• Druga grupa obejmuje zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.
• Trzecia grupa podatkowa to pozostali nabywcy (osoby niespokrewnione).

W przypadku ściśle określonej części I grupy (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha) istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia z podatku od darowizny (tzw. grupa „zero”).

Warunkiem jest zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 oraz posiadanie dowodu jej przekazania (w przypadku pieniędzy). Należy pamiętać, że np. teściowie, zięć i synowa należą do I grupy, ale nie należą do grupy „zero”. Znajomość przynależności do odpowiedniej grupy podatkowej pozostaje kluczowa dla prawidłowego rozliczenia podatku od darowizny i uniknięcia obciążenia podatkowego ponad wymagany poziom.

Jak uniknąć podatku od darowizny?

Istnieje kilka sposobów na uniknięcie podatku od darowizny. Można to zrobić na przykład poprzez zastosowanie następujących rozwiązań:

• Planowanie darowizn w taki sposób, aby kwota nie przekraczała kwoty wolnej od podatku dla danej grupy podatkowej (sumując z poprzednimi darowiznami), ewentualnie rozkładając je na mniejsze kwoty w odstępach dłuższych niż 5 lat.
• Skorzystanie ze zwolnienia z podatku dla darowizn od najbliższej rodziny (zerowa grupa podatkowa), pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w wymaganym terminie.
• Darowizny na cele charytatywne również mogą podlegać zwolnieniu z podatku, o ile zostaną przekazane na rzecz organizacji pożytku publicznego na cele określone w ustawie.

W przypadku darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego (np. fundacji, stowarzyszeń) podatek od spadków i darowizn zazwyczaj nie występuje ze względu na zwolnienie przedmiotowe. Choć ustawa obejmuje również nabycie przez osoby prawne, to darowizny na cele określone w art. 4 ustawy są zwolnione z podatku.

Takie darowizny mogą natomiast, jeśli odpowiednio udokumentowane, dać prawo do odliczenia w PIT, jako darowizna na cele pożytku publicznego.

Znajomość tych przepisów pozwala na legalne uniknięcie zapłaty podatku od darowizny i efektywne przekazywanie majątku bliskim lub potrzebującym. W każdym z tych przypadków warto skonsultować się z doradcą podatkowym, aby upewnić się, że wszystkie formalności zostaną dopełnione prawidłowo, a podatek od darowizny nie będzie naliczony.

Czym jest podatek od spadków i darowizn?

Podatek od spadków i darowizn to danina publiczna nakładana na osoby, które nabywają majątek tytułem darowizny lub spadku. Wynika z ustawy o podatku od spadków i darowizn i dotyczy przede wszystkim sytuacji, gdy wartość darowizn przekracza kwoty wolne od podatku przewidziane dla danej grupy podatkowej.

Wysokość podatku zależy od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym oraz od wartości nabycia. Zerowa grupa podatkowa, czyli najbliższa rodzina, może skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku, o ile zgłosi fakt otrzymania darowizny i zachowa dokumenty potwierdzające jej przekazanie. W pozostałych przypadkach podatek oblicza się od nadwyżki ponad limit.

Podatek od spadków i darowizn obejmuje sytuacje, gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są pieniądze, rzeczy ruchome, nieruchomości lub prawa majątkowe. Zasady opodatkowania lub zwolnienia od podatku zależą nie tylko od wartości darowizny, ale także od relacji między darczyńcą a obdarowanym. Jeśli chodzi o darowizny od tej samej osoby, sumuje się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok – dopiero po przekroczeniu kwoty wolnej w tym okresie może powstać obowiązek podatkowy lub obowiązek zgłoszenia.

Dla najbliższej rodziny istnieje możliwość pełnego zwolnienia z podatku, pod warunkiem zgłoszenia darowizny i udokumentowania jej przekazania. W pozostałych grupach podatkowych podatek oblicza się od nadwyżki, a stawka podatku (nawet 20%) może zostać zastosowana dopiero po przekroczeniu najwyższego progu. W przypadku nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy zawsze należy ustalić grupę podatkową i sprawdzić, czy darowizna mieści się w limicie zwolnienia.

Jak zgłaszać darowizny w 2026 roku?

W roku 2026, podobnie jak w latach poprzednich, zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego będzie obowiązkiem, jeśli wartość darowizny (lub suma darowizn z ostatnich 5 lat) przekracza kwotę wolną od podatku dla danej grupy podatkowej.

Zgłoszenia należy dokonać w odpowiednim terminie liczonym od dnia powstania obowiązku podatkowego. W przypadku darowizn pieniężnych dla grupy zerowej (SD-Z2) termin wynosi 6 miesięcy, a warunkiem zwolnienia jest udokumentowanie przekazania środków, na przykład poprzez przedstawienie potwierdzenia przelewu bankowego.

Formularz zgłoszeniowy można pobrać ze strony internetowej urzędu skarbowego lub otrzymać go w placówce urzędu. Należy pamiętać, że niedopełnienie obowiązku zgłoszenia darowizny może skutkować sankcjami, w tym koniecznością zapłaty podatku od darowizny wraz z odsetkami.

Obliczanie podatku od darowizny. Stawki podatku od darowizny w 2025

W latach 2025 i 2026 stawki podatku od darowizny będą zależały od przynależności obdarowanego do odpowiedniej grupy podatkowej. Stawki te są progresywne, co oznacza, że im wyższa wartość podarunku, tym wyższy procent podatku należy zapłacić. Dla I grupy podatkowej stawki są najniższe, dla II grupy nieco wyższe, a dla III grupy najwyższe. Planując obdarować kogoś warto również wziąć pod uwagę kwoty wolne od podatku, które mogą znacząco obniżyć podatek.

Aktualne stawki podatku od spadków i darowizn można znaleźć na stronie internetowej urzędu skarbowego lub w informatorach podatkowych. Znajomość tych stawek pozwala na świadome planowanie darowizn i uniknięcie nieprzyjemnych niespodzianek podatkowych.

Obliczanie podatku od darowizny Jak obliczyć wysokość podatku od darowizny?

Wysokość podatku zależy od dwóch elementów: wartości darowizny oraz grupy podatkowej obdarowanego. Najpierw ustala się wartość przedmiotu darowizny, a następnie sprawdza, do której grupy podatkowej należy osoba obdarowana.

To od tej grupy zależy kwota wolna od podatku. Dopiero gdy suma darowizn od jednej osoby w ciągu 5 lat (rok bieżący i 5 lat go poprzedzających) przekracza limit, powstaje obowiązek podatkowy. Podatek oblicza się od nadwyżki ponad kwotę wolną, korzystając ze skali podatkowej właściwej dla grupy podatkowej. Skala ma charakter progowy – stawki rosną wraz ze wzrostem nadwyżki. Nie stosuje się jednej stawki do całej wartości darowizny. Mechanizm wygląda następująco:

• ustalenie wartości darowizn od tej samej osoby nabytych w roku bieżącym oraz w okresie 5 lat poprzedzających ten rok, 
• porównanie sumy z limitem kwoty wolnej dla danej grupy podatkowej,  
• obliczenie nadwyżki ponad limit,   
• zastosowanie progów podatkowych z ustawy – zgodnie z grupą podatkową i wysokością nadwyżki.   

Przykład: jeśli nadwyżka mieści się w najniższym progu w I grupie podatkowej, podatek obejmie tylko tę część nadwyżki i zostanie wyliczony według stawki przypisanej do pierwszego przedziału. Dopiero po przekroczeniu kolejnego progu stosuje się wyższy procent podatku.

W praktyce podatek oblicza się więc od przedziałów wartości, a nie jednorazowym mnożeniem nadwyżki przez jedną stawkę. Aktualne kwoty wolne i stawki dla poszczególnych grup podatkowych można sprawdzić w ustawie o podatku od spadków i darowizn oraz na stronie Ministerstwa Finansów. Korzystanie z kalkulatorów podatkowych jest pomocne, pod warunkiem że uwzględniają aktualne progi podatkowe i skalę właściwą dla danego roku.   

Przykłady obliczeń podatkowych

Aby lepiej zrozumieć, jak działa podatek od darowizny, spójrzmy na kilka scenariuszy. W praktyce obliczenia wyglądają następująco:

• 
  
  • Załóżmy, że rodzic przekazuje synowi 20 000 zł w 2025 roku. Syn należy do grupy zerowej, czyli najbliższej rodziny. W takiej sytuacji – jeśli suma darowizn z ostatnich 5 lat nie przekroczyła 36 120 zł, zgłoszenie nie jest konieczne. Jeśli przekroczyła – darowizna zostanie zwolniona z podatku pod warunkiem zgłoszenia na formularzu SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy.
  • Ciocia przekazuje siostrzenicy 5 000 zł. Siostrzenica należy do II grupy podatkowej, a kwota wolna od podatku wynosi 27 090 zł. Darowizna (nawet zsumowana z drobnymi prezentami z ostatnich 5 lat) nie przekracza limitu, więc nie powstaje obowiązek podatkowy i nie ma potrzeby zgłaszania darowizny do urzędu skarbowego.
  • Osoba obca przekazuje komuś 3 000 zł. W III grupie podatkowej kwota wolna wynosi 5 733 zł. Darowizna mieści się w limicie, dlatego nie trzeba płacić podatku, a zgłoszenie również nie jest wymagane.

Podsumowanie i wnioski - rozliczanie darowizn 2025 / 2026

Najważniejsze zmiany w przepisach

Podsumowując, najważniejsze zmiany w przepisach dotyczących podatku od darowizny w ostatnich latach dotyczą przede wszystkim wysokości progów podatkowych i kwot wolnych od podatku - zostały one zwiększone. 

Istotne jest, aby osoby planujące obdarować kogoś śledziły te zmiany na bieżąco, aby uniknąć niepotrzebnych obciążeń podatkowych. Zmiany mogą dotyczyć zarówno wysokości stawek podatku, jak i zasad zgłaszania do urzędu skarbowego.

Warto również pamiętać o możliwości skorzystania ze zwolnienia z podatku dla darowizn od najbliższej rodziny (zerowa grupa podatkowa), pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w odpowiednim terminie. Zmiany w prawie podatkowym mają bezpośredni wpływ na to, czy i ile będziemy musieli zapłacić.

Rady dla darczyńców

Dla darczyńców planujących przekazanie majątku w latach 2025 i 2026 kluczowe jest strategiczne planowanie darowizn. Warto rozważyć rozłożenie darowizn na mniejsze kwoty w różnych latach, tak aby każda z nich (w ujęciu 5-letnim) po zsumowaniu mieściła się w kwocie wolnej od podatku.

Należy również pamiętać o dokumentowaniu darowizn pieniężnych, na przykład poprzez przelewy bankowe. Zawsze warto sprawdzić aktualne progi podatkowe i kwoty wolne od podatku dla poszczególnych grup podatkowych. Jeśli wartość darowizny przekracza kwotę wolną, należy zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego w odpowiednim terminie. Skorzystanie z pomocy doradcy podatkowego może pomóc uniknąć błędów i zoptymalizować obciążenia podatkowe.

Jak skutecznie zarządzać darowiznami?

Najważniejsze jest prowadzenie stałej ewidencji: data, kwota darowizny, odbiorca, rodzaj wsparcia. W przypadku darowizn pieniężnych wystarczy potwierdzenie przelewu, przy darowiznach rzeczowych warto zachować umowę darowizny z opisem wartości i przyjęcia. 

Podsumowanie - wszystko, co musisz wiedzieć o darowiznach?

• Określ, do której grupy podatkowej należy obdarowany (I - w tym grupa "zero", II lub III).
• Zsumuj darowizny od tego samego darczyńcy nabyte w tym roku oraz w okresie 5 lat poprzedzających ten rok.
• Porównaj sumę z właściwą kwotą wolną od podatku.
• Ustal, czy powstaje obowiązek zgłoszenia darowizny (czy suma przekroczyła limit).
• Wybierz właściwy formularz (SD-Z2 dla grupy zero, SD-3 dla pozostałych).
• Sprawdź termin zgłoszenia (6 miesięcy dla SD-Z2, 1 miesiąc dla SD-3 – liczone od powstania obowiązku podatkowego).
• Udokumentuj darowiznę (przelew, przekaz, umowa).
• Określ wartość darowizny (nominalna lub rynkowa).
• Wypełnij formularz zgodnie z prawdą i uwzględnij wcześniejsze darowizny.
• Złóż zgłoszenie do właściwego urzędu skarbowego, jeśli przekraczasz kwotę wolną od podatku.
• Zachowaj dokumenty potwierdzające darowiznę przez wymagany okres.