Cukrzyca ma wiele twarzy

Świadomość społeczna cukrzycy wciąż pozostaje niska. Pod nazwą „cukrzyca” funkcjonuje nie jedna, lecz cała grupa chorób. Wyodrębniono różne typy cukrzycy, które różnią się pod względem przyczyn i rozwoju choroby, objawów, terapii. Do najczęściej występujących typów cukrzycy należą typ 1 i typ 2.

Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna. Stanowi ok. 10% wszystkich przypadków cukrzycy, zarazem jest typem dominującym u dzieci i młodzieży. Wskutek błędnego działania układu odpornościowego komórki beta trzustki, produkujące niezbędny do życia hormon – insulinę, ulegają zniszczeniu przez przeciwciała. 

W efekcie organizm chorego nie jest w stanie samodzielnie produkować insuliny i musi być ona dostarczana z zewnątrz. Nieznane są przyczyny wystąpienia tej choroby. Prawdopodobnie jest to połączenie predyspozycji genetycznych oraz czynnika środowiskowego (jednego lub więcej), którym może być np. infekcja wirusowa, stres, nieprawidłowa flora przewodu pokarmowego czy niedobór witaminy D.

Typ 2 stanowi niemal 90% przypadków cukrzycy. Mamy tu do czynienia z osłabieniem zdolności wydzielania insuliny przez trzustkę oraz zmniejszeniem wrażliwości tkanek na insulinę (insulinoopornością). Leczenie tego typu cukrzycy jest bardziej zróżnicowane. W początkowym stadium choroby wprowadza się zasady zdrowego stylu życia (dieta, aktywność fizyczna, obniżenie nadmiernej masy ciała). Następnym etapem jest wprowadzenie farmakoterapii (bywa, że więcej niż jednym lekiem). Gdy rozwój choroby spowoduje, że trzustka staje się już zbyt wyczerpana, by produkować wystarczającą ilość insuliny, konieczne jest jej uzupełnianie z zewnątrz. Także w tym przypadku duże znaczenie mają uwarunkowania genetyczne, ale czynnikami ryzyka są również niektóre choroby inne niż cukrzyca, leki czy niezdrowy tryb życia.

Ponadto wyróżniamy też m. in. cukrzycę typu 3 (następstwo insulinooporności bądź uszkodzenia trzustki przez leki, choroby inne niż cukrzyca, czynniki mechaniczne, w tym usunięcie operacyjne), cukrzycę ciążową (hiperglikemię ciążową – zaburzenia tolerancji glukozy, które po raz pierwszy pojawiły się w ciąży), cukrzycę monogenową (mającą kilka form, będących skutkiem mutacji w obrębie jednego genu, w tym cukrzyca MODY, cukrzyca mitochondrialna).

CUKRZYCA KOSZTUJE

Niska świadomość społeczna cukrzycy dotyczy także tego, z czym mierzy się na co dzień osoba z cukrzycą i jej bliscy. Z cukrzycą wiąże się poświęcanie czasu i energii na codzienne liczne decyzje terapeutyczne, nieraz zarwane noce, mierzenie się z krzywdzącymi stereotypami, stres aż po kryzysy psychiczne, zmiany życiowe, zmiany i trudności w relacjach społecznych, powikłania cukrzycowe (nieprawidłowe poziomy glukozy we krwi oddziałują negatywnie na każdy układ i organ).

Są to też bardzo wymierne koszty ekonomiczne terapii, w tym przyjmowanych leków czy stosowanego osprzętu. Zostaną one poniżej przedstawione na przykładzie cukrzycy typu 1.

Jak zostało już wspomniane, osoba z cukrzycą typu 1 musi dostarczać z zewnątrz insulinę, której brakuje w jej organizmie. Jest podawana w tkankę podskórną penami (wstrzykiwaczami) lub z użyciem pompy insulinowej. Celem jest jak najlepsze odwzorowanie pracy sprawnej trzustki, która nieprzerwanie wydziela niewielkie ilości insuliny oraz intensyfikuje pracę, gdy spożywamy posiłki.

Stosowanie penów wiąże się z potrzebą dokonywania wielokrotnych wstrzyknięć każdego dnia oraz stosowania dwóch rodzajów insuliny: szybko- i długodziałającej. Insulina długo- bądź ultradługodziałająca ma odzwierciedlić ww. ciągle wydzielane niewielkie dawki insuliny, podczas gdy szybko- lub ultraszybkodziałająca pozwala zagospodarować glukozę pochodzącą z posiłku i tym samym utrzymać właściwą glikemię. Może być potrzebne także podanie tzw. korekty, czyli dawki insuliny służącej obniżeniu zbyt wysokiej glikemii.

Pompa insulinowa daje możliwość wygodniejszej, bardziej dyskretnej podaży insuliny bez konieczności każdorazowego nakłuwania, a także dokładniejszego dostosowania dawek insuliny do potrzeb danej osoby. Wystarczy też jeden rodzaj insuliny. Pompa jest połączona z ciałem poprzez zestaw infuzyjny (który bywa nazywany potocznie „wkłuciem”, mimo że wkłucie jest w rzeczywistości tylko jego elementem), wymieniany zazwyczaj co 2-3 dni.

Pompy mogą być drenowe (insulina dostarczana jest z pompy do wkłucia za pośrednictwem wężyka) oraz bezdrenowe (umieszczane za pomocą specjalnego plastra bezpośrednio na ciele). W pompie insulinowej programuje się tzw. bazę, czyli podstawową dawkę insuliny, podawaną w trybie ciągłym przez całą dobę. Dodatkową i ważną funkcjonalnością pompy insulinowej w stosunku do penów są różne rodzaje bolusów, czyli różne sposoby podawania insuliny. Poza bolusem prostym (podaniem od razu całej dawki insuliny), mamy do wyboru też bolus przedłużony (rozłożenie podania dawki insuliny w pewnym czasie) oraz złożony, który łączy bolus prosty i przedłużony (część dawki podawana jest od razu, część rozłożona w czasie). Opcje te są przydatne, gdy w składzie posiłku duży udział mają tłuszcz i białko.

Bardzo istotna jest kontrola glikemii, czyli poziomu glukozy we krwi (potocznie nazywanego „cukrem”, „cukrami”, „poziomem cukru”), między innymi przed posiłkami, aby obliczyć dawkę insuliny potrzebną do danego posiłku oraz wielkość ewentualnej korekty, a także w razie potrzeby zmodyfikować czas podania insuliny (gdy cukier jest zbyt niski). Służą do tego glukometry oraz sensory CGM (Continous Glucose Monitoring – ciągły pomiar glukozy). Glukometry to niewielkie urządzenia, pozwalające zmierzyć poziom cukru z krwi włośniczkowej, pobieranej po nakłuciu najczęściej z opuszki palca. Sensory CGM to niewielkie czujniki umieszczane na ciele na kilka-kilkanaście dni, dokonujące regularnie co kilka minut pomiaru poziomu glukozy w płynie śródtkankowym. Pomiary możemy odczytać na telefonie bądź specjalnym czytniku. Używając sensorów, zyskujemy wielokrotne odczyty w ciągu dnia, tworzące wykres, bez potrzeby każdorazowego nakłuwania oraz – co cenne dla kontroli choroby oraz bezpieczeństwa osoby z cukrzycą – widzimy tendencje poziomu „cukru”, możemy na nie reagować i wyciągać wnioski. Dzięki aplikacjom obsługującym sensory jesteśmy ostrzegani o zbyt niskim bądź zbyt wysokim poziomie glikemii oraz jego szybkiej zmianie.

Nieocenionym wkładem nowych technologii w terapię cukrzycy są nie tylko pompy i systemy CGM, ale też systemy łączące te ważne elementy w całość – czyli systemy hybrydowej pętli, zwane też hybrydową sztuczną trzustką oraz potocznie po prostu „pętlami”. Pętla to nieporównywalnie wyższy poziom zarządzania chorobą oraz poziom komfortu życia dla osoby z cukrzycą i jej bliskich (dla opiekunów dzieci z cukrzycą uruchomienie pętli często równa się nareszcie przesypianym nocom). Pozwala na podawanie insuliny w sposób najbardziej zbliżony do naturalnego rytmu zdrowej trzustki.

Pętla łączy sensor CGM i pompę insulinową w jeden system. Łącznikiem jest specjalny algorytm, zawarty w dedykowanej aplikacji instalowanej na telefonie bądź zaprogramowany w samej pompie. Algorytm analizuje glikemię użytkownika i na tej podstawie automatycznie zarządza podażą insuliny. Rozwiązanie to jest bezpieczniejsze od użytkowania pompy bez pętli, gdyż w przypadku zagrożenia hipoglikemią algorytm zatrzyma przepływ insuliny. Pętla pozwala też na lepsze prowadzenie choroby, gdyż dynamicznie reaguje na wahania glikemii, niwelując jej wzrost poprzez zwiększenie dawkowania insuliny. A warto pamiętać, że ma to znaczenie nie tylko dla komfortu życia dziś, ale też dla komfortu życia i stanu zdrowia w przyszłości – bo „dobre cukry” to mniejsze ryzyko powikłań cukrzycy, dłuższe i lepsze życie.

Dzieci i młodzież oraz osoby pełnoletnie poniżej 26 roku życia mogą liczyć na całkowitą refundację pompy insulinowej (raz na 4 lata) oraz częściową lub całkowitą refundację osprzętu do pompy. Niestety moment ukończenia 26 r. ż. oznacza całkowitą utratę refundacji pompy insulinowej oraz pogorszenie warunków refundacji osprzętu. Przyczynia się to nie tylko do pogorszenia sytuacji ekonomicznej osoby z cukrzycą, ale niejednokrotnie wręcz do rezygnacji ze stosowania opisanych wyżej technologii, które pozostają poza możliwościami finansowymi.

Kalkulacja kosztów utrzymania pompy insulinowej i CGM po 26 r.ż.:

❤️ Nowoczesna terapia pompowa: pompa i system CGM współpracujące, tworzące system hybrydowej pętli

1. Koszt na miesiąc wynosi 1487 zł.
2. Pompa drenowa z funkcją pętli – 12960 zł 1x na 4 lata, 270 zł na miesiąc
3. Serter do zakładania wkłuć – 119 zł na 4 lata, 2,50 zł na miesiąc
4. Zestawy infuzyjne 10 szt. x 9 zł  na miesiąc – 90 zł
5. Zbiorniki na insulinę – 10 szt. X 2,70 zł na miesiąc – 27 zł
6. Sensory CGM współpracujące z pompą – 5 szt. na miesiąc – 1093 zł,
7. Baterie do pompy – 1 szt. na miesiąc – 5 zł,

❤️ Podstawowa terapia pompowa: pompa i system CGM niewspółpracujące (brak hybrydowej pętli)

1. Koszt na miesiąc wynosi 513,20 zł.
2. Pompa bezdrenowa – 8000 zł 1x na 4 lata, 270 zł na miesiąc, 166,70 zł
3. Zestawy infuzyjne 10 szt.x 9 zł na miesiąc – 90 zł
4. Zbiorniki na insulinę – 10 szt. X 2,70 zł na miesiąc – 27 zł
5. Sensory CGM – 3 szt. Na miesiąc za 76,50 zł – 229,50 zł
6. Jak poradzić sobie z kosztami utrzymania pompy insulinowej i CGM?

Leczenie cukrzycy typu I wymaga sporych nakładów finansowych. To stałe miesięczne koszty od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych. Do tego dochodzą jednorazowe zakupy, które potrafią przekroczyć 10 tys. zł. 

Jeśli potrzebujesz wsparcia finansowego, możesz rozważyć:

1. Zbiórkę pieniędzy online, która jest darmowa i prosta. Możesz ją założyć samodzielnie w kilka chwil dla siebie lub członka rodziny chorującego na cukrzycę typu I. Najczęściej są to zbiórki na zakup pompy insulinowej i osprzętu. 

2. Subkonto jako podopieczny fundacji, które umożliwia zbieranie darowizn np. w formie 1,5% podatku w okresie rozliczeniowym. 

JAK MOŻNA POMÓC?

Fundacja dla Dzieci i Dorosłych z Cukrzycą „Cukrzyca i spółka” podejmuje wszelkie możliwe działania, aby osoby powyżej 26 r. ż. nie musiały rezygnować z dobrodziejstw technologii. Fundacja często jest adresatem próśb o wsparcie sprzętowe, o pomoc w zdobyciu pompy insulinowej, choćby używanej. Podopieczni Fundacji gromadzą na swoich subkontach środki, które mogą zainwestować w kontynuację terapii. Fundacja jest współautorem petycji w sprawie rozszerzenia refundacji CGM (inicjatywa z PTD) oraz sygnatariuszem petycji w sprawie dostępu do pomp insulinowych dla chorych na cukrzycę po ukończeniu 26 roku życia. Zabiega także aktywnie o wprowadzenie systemowych rozwiązań korzystnych dla osób z cukrzycą, w tym dla osób powyżej 26 roku życia.

ZAŁÓŻ ZBIÓRKĘ

ZAŁÓŻ ZBIÓRKĘ

Na podstawie:

- Groele L. (red. nauk.), Terapia cukrzycy typu 1 w praktyce. Poradnik dla pacjenta i opiekuna, Fundacja dla Dzieci i Dorosłych z Cukrzycą, Warszawa 2025

- Zalecenia kliniczne dotyczące postepowania u osób z cukrzyca – 2025. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Current Topics in Diabetes Official Journal of the Diabetes Poland 2025; 5 (1), online: https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecenia-kliniczne-dotyczace-postepowania-u-osob-z-cukrzyca-2025 (dostęp 19.10.2025)

- https://diabetyk24.pl/ (dostęp 17.10.2025)

- Mapa potrzeb zdrowotnych na okres od 1 stycznia 2027 r. do 31 grudnia 2031 r. Warszawa, czerwiec 2025, online:  https://basiw.mz.gov.pl/mapy-informacje/mapa-potrzeb-na-lata-2027-2031/ (dostęp 19.10.2025)

- Mapa potrzeb zdrowotnych na okres od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2026 r., online: https://basiw.mz.gov.pl/mapy-informacje/mapa-2022-2026/ (dostęp 19.10.2025)