Pomnik Żydów w Grybowie

„Ludzie nie liczby Grybów” (English below)

Ludzie, nie liczby, Grybów to projekt zainicjowany przez Dariusza Popielę sportowca, mistrza polski, olimpijczyka, pasjonata historii Żydów polskich, działacza sądeckiego sztetla, prezesa fundacji „Centrum”, który wraz z osobami od lat działającymi na rzecz ratowania dziedzictwa żydowskiego w Grybowie i okolicach podjęli wspólne działania mające na celu upamiętnienie z imienia i nazwiska około 1700 żydowskich mieszkańców Grybowa i Żydów umieszczonych w grybowskim getcie.

W dniu 20 sierpnia 1942 roku rozegrała się największa tragedia na tej ziemi. Okupant niemiecki, w ramach Akcji Reinhardt, przystąpił do likwidacji grybowskiego getta, w którym zgromadzonych było około 2000 osób w tym Żydzi z Grybowa, przesiedleńcy z wielu okolicznych wsi, a także uzdrowisk jak Krynica-Zdrój i Muszyna. 360 osób rozstrzelano w pobliskiej wsi Białej Niżnej. Pozostałych popędzono pieszo do Nowego Sącza, a następnie koleją przetransportowano do obozu zagłady w Bełżcu, gdzie zginęli w komorach gazowych.

Naszym celem jest stworzenie miejsca pamięci o Żydach z tych terenów, zamordowanych w czasie Zagłady (Shoah). Pragniemy zatem przywrócić do godnego stanu miejscowy cmentarz żydowski z XVIII wieku, by powstał na nim pomnik z upamiętnionymi mieszkańcami Grybowa i okolicznych miejscowości; do tej pory udało się zgromadzić przeszło 1700 osób znanych z imienia i nazwiska mieszkających w grybowskim getcie tuż przed jego likwidacją. W otoczeniu pomnika znajdą się edukacyjne tablice, przybliżające historię Żydów z tych terenów. Zaprosimy lokalną społeczność, by aktywnie włączyła się w nasz projekt. Bardzo istotnym jego etapem jest stworzenie pomocy dydaktycznych do nauczania o Holocauście. Na lekcjach historii i języka polskiego młodzież zapozna się z zarysem tragedii, jaka dotknęła dawnych mieszkańców. W ramach projektu będzie dodatkowo mogła wyjechać do Bełżca, gdzie uczci pamięć pomordowanych i zwiedzi Muzeum Obozu Zagłady. Końcowy etap działań to uroczyste odsłonięcie pomnika oraz przekazanie patronatu nad miejscem pamięci zaangażowanej szkole.

Budując naszą przyszłość nie zapominajmy o łączącej nas przeszłości. Zachęcamy do współpracy i wsparcia naszego projektu. Z wyrazami szacunku zespół projektu „Ludzie, nie liczby Grybów” Anna Boruch, Joanna Kurczap, Kamila Popiela, Kamil Kmak, Dariusz Popiela."

Razem możemy sprawić, iż cel zostanie osiągnięty czego dowiedliśmy w 2018 roku dzięki projektowi „Ludzie nie liczby” i Państwa wsparciu przywrócono pamięć o 256 żydowskich mieszkańcach Krościenka nad Dunajcem. Więcej o tej inicjatywie https://pomagam.pl/8eecrztf/ oraz nahttps://www.facebook.com/LudzieNieLiczby/

Zapraszamy do dalszej współpracy! (zdjęcia na końcu wersji angielskiej)

„People, not numbers" (pl. 'Ludzie, nie liczby')

is the name of the project initiated by Dariusz Popiela, a sportsman, an Olympian, Polish champion, an enthusiast of history of the Polish Jews, activist of the 'Shtetl of Tsanz' project (pl. 'Sądecki Sztetl'), a head of Foundation Centrum, who in cooperation with people acting for many years to preserve Jewish heritage in Grybow, decided to commemorate about 1.700 Jewish citizens of the town of Grybow and those of surrounding towns and villages who were placed in Grybow ghetto by mentioning their first and last name.

On August 20th 1942 the biggest tragedy in history of this region took place. As part of Aktion Reinhardt, the German occupant liquidated the Grybow ghetto, in which they previously gathered about 2.000 people, including Jews of Grybow, but also from the wider area, including spa resorts of Krynica-Zdroj and Muszyna. 360 people were shot in the nearby village Biala Nizna, the others were forced to go on foot to Nowy Sacz and from there transported by rail to death camp in Belzec, where they were immediately murdered in gas chambers.

Our aim is to create a memorial of the Jews of this area who perished in Shoah. We want to turn the local 18c. Jewish cemetery back to a proper shape, and to establish a monument with with the victims inscribed in stone; until this day, 1.700 single persons were found in the archives, who lived in the Grybow ghett shortly before its liquidation. Educational boards will be set close to the monument, telling the history of local Jewry. We will invite local community to join our project. A very significant part of the project is also creating teaching aids. At History and Polish classes local teenagers will learn the life and tragedy of their grandparents' neighbours. As part of the same project they will be granted an educational and memorial tour to Belzec Museum. The final of the project will be passing the responsibility for the future are of the cemetery and the memorial place to the engaged schools.

While building our future, we should not forget the past that we share. We invite and enourage to join our project.

 Yours faithfully,

Team of the project 'People, not numbers – Grybow', Anna Boruch, Joanna Kurczap, Kamila Popiela, Kamil Kmak, Dariusz Popiela.

Acting together we can achieve this aim, as we proved in 2018. As part of the previous project of 'People, not numbers', 256 Jewish citizens of Kroscienko have been commemorated. Check the associated sites: https://pomagam.pl/8eecrztf/ and https://www.facebook.com/LudzieNieLiczby/

Do not hesitate to join and help!